Değerli kardeşimiz,

Sahih kaynaklarda bu konuda fazla bir bilgiye rastlayamadık.

Hz. Cabir’den nakledildiğine göre Peygamberimiz (a.s.m) şöyle buyurdu:

“Şeytan ezanı işittiği vakit Revha denilen yere kadar gider. Bir rivayette: Arkadan ses çıkartarak, koşar adımlarla kaçıp oradan uzaklaşmaya çalışır.” (bk. Müslim, Salat, 15, 16, 17, 18)

Ezan sesini işitince şeytanın sesle yellenerek alabildiğine kaçması Kaadî Iyâz’a göre hakikat manasına alınabilir. Çünkü şeytan da bir cisimdir. Yellenmesi mümkündür. Fakat Buhârî şârihi Aynî, bunun bir temsil olduğunu söylüyor. Şeytanın ezandan kaçması korkudan perişan olmuş bir adamın haline benzetilmiştir. Başına ânî bir felâket gelen kimse korkudan ne yapacağını şaşırır, mafsalları gevşer, kendini tutamaz olur. Bu sebeple yellenir. Hattâ idrarını dahi kaçırır. İşte ezan sesini duyan şeytan da böyle büyük bir felâket ve belâya uğramış gibi ne yapacağını şaşırır. Kaçmaya başlar. Onun bu perişan hali ne yaptığını bilmeyen felâketzedenin haline benzetilerek şeytana da sesle yellenme isnat edilmiştir. Yoksa hakikaten şeytanın yellenmesi anlamında değildir. Bu durum istiareden ibarettir. Bununla beraber şeytanın hakikaten yellenmesi de caizdir. Çünkü Şeytan bir ruhtur. Yalnız onun nasıl yellendiği bilinemez.

Şeytanın, en faziletli ibâdet olan Kur’an okumadan ve namazdan kaçmayıp ezan sesinden kaçması (bk. Müslim, a.y.), kıyamet gününde onu işittiğine şahadet etmemek içindir. Çünkü bir hadis rivayetine göre, müezzinin sesini işiten insanlar, cinler ve her şey kıyamet gününde onu işittiğine şahadet edecektir. Şeytan da her şeye dahildir. Yahut cinlerden sayılır.

Bazıları “Şeytanın kaçması ezanın azametindendir. Çünkü ezan dînin bütün kurallarını içine alır ve İslam’ın şeâirini / işaretlerini ve sembollerini ilândır. Bunların can düşmanı olan şeytan, onları işitmeye tahammül edemez.” demişlerdir.

Bir takımları şeytanın kaçmasını onu yeis ve ümitsizliğine bağlarlar. Zira şeytan tevhit ilânını duyunca İnsana vesvese vereceğinden ümidini keser. Fakat namaz kılan ve Kur’an-ı Kerim okuyarak Allah’a duada bulunan kimseden şeytan kaçmaz. Çünkü o hallerde kendisine vesvese kapıları açıktır. İstediği gibi kulun damarlarına kadar sokularak vesveseyi hatırına getirebilir. O derecede ki, namaz kılan kimse kendinden geçerek kaç rekât kıldığını bile unutur.

Demek ki, ezanın pek büyük bir fazileti vardır. O derece ki şeytan onu işitince deliye döner; Başına en büyük felâket gelmiş gibi ne yapacağını şaşırır. (bk. Ahmed Davudoğlu, Sahih-i Müslim, Tercüme ve Şerhi, ilgili hadislerin açıklaması)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet