Değerli kardeşimiz,

Yunanca “bilgi” manasındaki gnosisten türetilen gnostisizm karşılığında modern Arapça’da kullanılan bir terim olup başta Tanrı olmak üzere varlık ve olaylarla dinî konulara dair gerçek ve derunî bilginin duyu verilerine, akıl yürütmeye veya burhanî kanıtlamalara dayanmaksızın sadece keşif ve ilham yoluyla elde edilebileceğini ileri süren mistik ve felsefî akımı ifade etmektedir.

Aralarında farklar bulunmakla birlikte pek çok din ve kültürde görülen bu akımın ilk defa nerede ve ne zaman ortaya çıktığı tartışmalıdır. Aklî-burhanî bilgiyle keşfî-ilhamî bilgi tarzındaki ayırımın, dolayısıyla bir tavır olarak irfaniliğin en az Helenistik dönemin başlarından itibaren var olduğu bilinmektedir.

Yakın zamanlara kadar Avrupa’daki gnostik akımların Hristiyanlık’tan doğmuş sapık dinî akımlar olduğu kabul edilmişse de yeni araştırmalar bunların Hristiyanlıktan önce mevcut bulunduğunu ortaya koymuştur.

Ayrıca bugün Batılı dinler tarihi uzmanları irfanî anlayışın putperest dinlerden başka Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam kültüründe de karşılaşılan genel bir fenomen olduğu görüşündedirler.

Öte yandan Mandeizm ve Maniheizm gibi tamamen gnostik olan dinler yanında kendilerini yeni ve müstakil bir din olarak takdim etmeyip mevcut bir dinin batını ve hakikati sayan gnostik hareketler de vardır.

İlave bilgi için tıklayınız:

– Gnostizm ile tasavvuf aynı mıdır?

– Keşf ve mükaşefe nedir?

– İlham ne demektir?

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet