Değerli kardeşimiz,

“Haya (utanma) örtüsünü yüzünden sıyırıp atan kimsenin ardından konuşmak gıybet değildir.” (Suyutî, el-Camiu’s-Sağîr, 2/285)

Bu hadisin çok zayıf olduğu bildirilmiştir. (bk. Tahricu ahadisi’l-İhya, 2/256; Esna’l-Metalib, 1/265)

Hadis otoritelerinden el-Akîlî’ye göre bu rivayetin aslı-astarı yoktur.(bk. Aclunî, 2/202)

Bu hadisi ilk defa rivayet eden Beyhaki de “Bu rivayetin sağlam olmadığını” bildirmiştir. (bk. es-Sünenu’l-Kübra, h.no: 20915)

Hz. Peygamber (asm) Efendimiz “Gıybet: senin, kardeşinin hoşlanmadığı bir sözü (onun gıyabında) söylemektir.” buyurdu. Bunun üzerine bazıları “Ya Resulallah (asm)! eğer benim söylediğim hususlar gerçekten o kardeşimde varsa!” diye sorduklarında şöyle buyurdu: “Eğer onda söylediğin şeyler varsa, bu gıybettir. Eğer yoksa, bu bühtandır / iftiradır.” (Müslim, Birr 70, h.no: 2589)

İmam Nevevi’nin bildirdiğine göre, altı konuda gıybet etmek caizdir. Bunları özet olarak şöyle sıralamak mümkündür:

– Zulme uğramış bir kimsenin kendisini mağdur eden zalim kişiyi yetkililere şikayet etmesi.

– Bir günahı yok etmek için yardım istemek (tabii ki bu hususta günah işleyen kimseyi ifşa etmek.)

– Fetva dairesinden bir konuda doğrusunu öğrenmek için (Filan adam bana şöyle şöyle zulmetti, buna hakkı var mı? Bundan kurtuluş yolu nedir?’ gibi) kendisine yapılan haksızlıkları sayıp dökmek.

– Müslümanları şerlerinden korumak için bazı kimselerin kötü huyları seslendirmek: Özellikle raviler, şahitler ve müelliflerde bulunan hatalı tutum ve  davranışlarını ifşa etmek suretiyle onları CERH etmek yalnız caiz değil, belki vaciptir.

– Fasık-ı mütecahir olan (açıktan günah işlemekten / içki içmekten kumar oynamaktan, hırsızlık ve gasp gibi işler yapmaktan ve bidatlara girmekten çekinmeyen) kimsenin bu durumunu söylemek caizdir.

– Tarif edip tanıtmak için bir kimseyi -filan topal, filan görme özürlü, falanca şaşı adam gibi- meşhur olan kusurlu lakabıyla söylemek. (Nevevi, Şerhu Müslim, 16/142)

İlave bilgi için tıklayınız:

– Gıybet nedir, hangi konularda gıybet haram olmaz?

– Günahı açıktan işleyenin gıybetini yapmak caiz mi?

– Gıybet Felaketiyle Savaş.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet