Değerli kardeşimiz,

Saçın alakalı olduğu önemli ibadetlerden biri de hac ve umredir. Buna göre hac ve umre ibadeti, belli görevler yerine getirildikten sonra saç kesimiyle tamamlanır ve ihramdan çıkılmış olur.

Bu arada ihramlı iken bakımındaki zorluklar sebebiyle Hz. Peygamber ve sahabiler, ihrama girmeden önce yıkanır, saçlarını tarar ve bakım yaparlardı. (Nesai, Menâsikü’l-Hac 41, 42)

Daha sonra saçlarını yapışkan bir madde veya bal ile toplayıp keçeleştirirlerdi. Saça hususî şekilde hazırlanmış yapışkan bir şeyler sürerek, saçların birbirine yapışmasını sağlamaya, düzene koymaya telbid denir. Böyle yapılınca toz toprağın, bazı haşerelerin saçlar arasına nüfuz etmesi ve saçın fazlaca kabarıp dağılması önlenmiş olmaktadır.

İşte soruda geçen rivayet, Resûlullah aleyhissalatu vesselamın saçlarına telbid yaptırarak ihrama girdiğini belirtmektedir.

Konuyla ilgili rivayetlerden biri şöyledir. Abdullah İbn Ömer (r. anhüma) şöyle demiştir:

“Resülullah aleyhissalatü vesselamı (zamklı bir madde ile) başının saçlarını toplamış olduğu halde yüksek sesle telbiye ederken işittim.” (Buhârî, Hac 19; Müslim, Hac 21; Ebû Dâvûd, Menâsik 11, Nesâî, Menâsik 40; İbn Mâce, Menâsik 72; Ahmed b. Hanbel, II,  121, 131)

Az önce de ifade ettiğimiz gibi, hadiste geçen “telbîd” kelimesi saçları tozdan, topraktan, dağnıklıktan, dökülmekten, haşerlerden ve benzeri şeylerden korumak maksadıyla yapışkan bir madde ile birbirine tutturmaktır.

Rivayetlerden anlaşıldığına göre, Peygamber Efendimiz (asm) Kıran Haccına niyet ettiğinden, umre için ihrama girdikten sonra hac bitinceye kadar ihramdan çıkmamış ve ihramda kalmıştır. Bu nedenle uzun süre ihramlı kalması gerekeceğinden, mübarek saçlarını bal, zamk gibi yapıştırıcı bir madde ile toplayıp birleştirmiş.

Böylece Efendimiz (asm), ihramlı iken saçın dökülmesini, dağılmasını önlemek; uzun süre ihramda kalması nedeniyle de toz, toprak ve haşerelerden korumak istemiştir.

Hadisin fıkıh yönüne gelince:

Bu hadis-i şerif, hac veya umre için ihrama giren kimsenin, toz, toprak gibi zararlı maddelerden korunmak mak­sadıyla, günümüzdeki toka ve benzeri eşya ile saçları birbirine tutturma­nın müstehab olduğuna delalet etmektedir.

İmam Şafi bu görüşte olduğu gibi İmam Ahmed de aynı görüştedir.

Hanefî ve Maliki ulemasına göre de ihrama giren kimsenin saçları birleştirmek için kullanılan aletin başın dörtte birini örtmemesi şartıyla, saçları birbirine tutturması müstehabdır. Fakat saçları birbirine tutturmak maksadıyla başın en az dörtte birini örten bir aletin kullanılması günahtır. Başın dörtte birini örtecek kadar büyük bir aleti bir gün veya daha fazla kullanan kimsenin kurban kesmesi gerekir; bir günden daha az takacak olursa, sadaka-i fitır miktarınca sadaka vermesi yeterli olur.

Fakat bu durum erkek için söz konusudur.

İhrama giren kadının başının dörtte birini örtmesinde bir sakınca olma­dığı gibi, başının tamamını örtmekle de mükelleftir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet