Değerli kardeşimiz,

“İcmâ” lügatte, toplama, ittifak etme manalarına gelir. Terim anlamı ise;ümmet-i Muhammed’den bir asırda gelen müçtehitlerin dinî bir hüküm üzerinde birleşmeleridir.

Görülüyor ki tıpkı sözlük anlamında olduğu gibi icmanın terim anlamında da bir birlik söz konusudur. Yalnız bu ittifaktan maksat müçtehitlerin ittifakıdır. Çünkü bunlar ilim ve irfan noktasında ümmet-i Muhammed’in en büyükleridir. İcmanın şartı da içtihada ehil olanların ittifakıdır. Artık müçtehitlerin ittifak ettikleri şey şer’i bir hüküm olur.

İcmanın gerçekleşmesi bütün müçtehitlerin ittifakına bağlıdır. Bu müçtehitlerden birisi dahi muhalefet etse, icma gerçekleşmez. Zira, ihtimaldir ki hak, o muhalefet eden müçtehidin elinde olsun. Bundan anlaşılıyor ki icmanın en büyük şartı ittifak yani birliktir.

Bir asırda bulunan müçtehitlerin bir hâdisede ittifakları ve bu ittifaktan Müslümanların haberdar olması aklen mümkin ve vakidir. Nitekim ashab-ı kiramın bazı meselelerde ittifak etmiş olması kesinlikle sabittir. Ümmet-i Muhammed’in en kudretli temsilcileri olan müçtehitlerin bir meselede ittifak etmeleri bir hüccettir. Böyle bir ittifakın şer’an bir hüccet sayılması bu ümmete İlâhi bir ikramdır.

İcma-i ümmet için bir çok deliller getirilmiştir. Bunların en meşhurları;

“Kim kendisine doğru yol besbelli olduktan sonra Peygambere muhalefet ederse, müminlerin yolundan başkasına uyup giderse, onu döndüğü o yolda bırakırız. (Fakat ahirette de) kendisini cehenneme koyarız. O, ne kötü bir yerdir.” (Nisa, 4/115) âyet-i kerimesiyle 

“Ümmetim dalalet üzerine toplanmaz.”(İbni Mace, Fiten, 8)  

“Müslümanların güzel gördüğü şey, Allah’ın indi manevisinde de güzel görülmüştür.” (Müsned-i Ahmed, I/379; Keşfü’l-Hafa, II/188) hadis-i şerifleridir.

İcmanın hükmünde hata ihtimali yoktur. İcma gerçekleştikten sonra ona muhalefet edilmez, çünkü çoğunluğa muhalefet büyük bir hatadır.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet