Değerli kardeşimiz,

İmkanı olduğu halde borcunu ödememek zulümdür; kul hakkına girer ahirette azabı gerektirir.

Hz. Peygamber (asm) şöyle buyurmuşlardır:

“Zenginin borcunu geciktirmesi zulümdür. Biriniz (alacağı) bir zengine havale edilirse kabul etsin.” (Buhârî, Havale 1-2; İstikraz, 12; Müslim, Müsâkât, 33; Ebû Davûd, Buyû’, 10; Nesâi, Buyû, 100, 101; Tirmizî, Buyü’, 68; İbn Mâce, Sadaka, 8; Mâlik, Buyü’, 84; Dârimî, Buyû’, 48; Ahmed b. Hanbel II, 71, 245, 254, 260).

Burada matl (geciktirme), bir kimsenin borcunu vermeyi geciktirmesi, alacaklıyı oyalaması, savsaklaması karşılığında kullanılmıştır. Kurtûbi bu kelimenin, “ödemesi gereken borcu, imkânı varken ödememek” manasına olduğunu söyler.

Hadis-i şerif’te, önce borcunu ödeme imkânına sahip olduğu halde, borcu ödemeyip geciktirmenin zulüm olduğu belirtilmektedir.

Bazı âlimler ise bu cümlenin“zengine olan borcu geciktirmek zulümdür” manasına geldiğini söylerler. Bu durumda hadisi“Zengine olan borcu ödemeyip geciktirmek zulüm olduğuna göre, fakire olanı geciktirmek öncelikle zulümdür.” şeklinde anlamak gerekir. Ancak, yukarıda da işaret edildiği gibi, âlimlerin büyük çoğunluğu önceki manayı benimsemiş ve hadis “Zenginin borcunu geciktirmesi zulümdür.” şeklinde anlamışlardır.

Rasûlullah (asm) genç bir deve borç almıştı. Kendisine, sadaka develeri geldi. Bana, (alacaklı) adama genç devesini ödememi emretti. Ben Efendimize: “Develer arasında altı yaşını doldurmuş güzel bir deveden başkasını bulamadım.” dedim. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz (asm):

“Adama onu ver, şüphesiz insanların en hayırlısı borcunu en iyi ödeyendir.” buyurdu. (Müslim, Musâkât, 118, 128; Tirmizî, Buyû’, 73; Nesâi, Buyû’, 64; İbn Mâce, Ticaret, 62; Dârimî, Buyû’, 31; Mâlik, Buyû’, 89; Ahmed b. Hanbel, VI, 375, 390)

Rasûlullah (asm) borçlu olarak ölenin cenazesini kılmazdı. (Bir gün) bir cenaze getirildi.

Rasûlullah (asm):

“Onun borcu var mı?” diye sordu.

“Evet iki dinar borcu var.” dediler.

“Arkadaşınızın namazını kılınız.” buyurdu.

Bunun üzerine, Ensâr’dan olan Ebû Katâde;

“O iki dinarı ben yükleniyorum, Ya Rasûlullah.” dedi. Hz. Peygamber (asm) de adamın namazını kıldı.

Allah (c.c.), Rasûlüne fetihler müyesser buyurunca, Efendimiz (asm):

“Ben her mümine kendi nefsinden daha evlâyım. Her kim borç bırakırsa (borçlu ölürse) onu ödemek bana aittir. Kim de mal bırakırsa varislerine aittir.” buyurdu. (Buhârî, Ferâiz 15; Müslim, Ferâiz, 16; Ebû Davûd, Buyû, 9; Tirmizî, Cenâiz, 69; İbn Mâce, Mukaddime,11; Sadakat 13; Nesâi, Cenâiz, 67; Iydeyn, 22).

Rasûlullah (asm) bir kâfileden, yanında parası olmadığı halde bir dana satın aldı. Danaya kâr verildi. Rasûlullah da sattı. Kârı, Abdülmuttaliboğullarının muhtaç kadınlarına dağıttı ve: “Bundan sonra yanımda para olmadan hiçbir şey satın almayacağım.” buyurdu. (Ahmed b. Hanbel, I, 235, 323).

İlave bilgi için tıklayınız:

– BORÇ.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet