Değerli kardeşimiz,

Heykel şeklinde olmayan, kâğıt, sergi, örtü, duvar gibi yerlere yapılan resimler hakkındaki hadisler bunun mutlak olarak haram veya helâl olduğunu göstermiyor; resmin konusuna, ressam veya resmi kullananın maksadına ve kullanıldığı yere göre çeşitli hükümler getiriyor.(1)

a) Mukaddes sayılan, tapınılan, ulûhiyyet izafe edilen şeylerin resimlerini yapmak ve kullanmak haramdır.

b) İslâmî ahkâm ve ahlâka aykırı olan çıplak insan vb. resimlerini yapmak ve kullanmak da haramdır.

c) Bunların dışında kalan resimlerden canlılara ait olmayanları mübahtır, yapmak ve kullanmak serbesttir. Nitekim İbn Abbas bir ressama, resim yasağını naklettikten sonra şöyle demiştir:

“İlle de yapacaksan ağaçların ve ruh olmayan şeylerin resimlerini yapman gerekir.”(2)

d) Canlılara gelince hadislerden bir kısmı Peygamberimiz (s.a.v.)’in bunları tasvib etmediğini, diğer kısmı ise bilhassa çiğnenen sergide, yaslanılan yastıkta, oturulan minderde… olduğu zaman caiz gördüğünü ifade etmektedir.

Bunlardan çıkan netice, böyle resimlerin-dinî bir takdis ve ta’zime götürmedikçe- câiz olduğudur.

Titizlik gösterilen nokta tevhidin korunmasıdır. Tahavî’nin şu ifadesi bu anlayışı destekliyor:

“Rivayet ettiğimiz hadisler, elbise üzerindeki resimleri, yasaklanan resimlerin dışına çıkarmaktadır. Yasaklanan resimler, Hristiyanların kilise duvarlarına yaptıkları veya bezlere yapıp astıkları resimler kabilinden olanlardır.”(3)

Resim hakkındaki hadislerden anlaşıldığına göre Resûlullah (s.a.v.) önceleri, tevhid inancı ruhlara yerleşinceye kadar resim hakkında titiz davranmış, sonraları mahzuru olmayan noktalarda ruhsatlar vermiştir.

Bâzı âlimler, canlı-cansız ayırımını gözönüne alarak mücessem (üç boyutlu) olmayan veya hayatî bir uzvu eksik bulunan resimleri de cansızlara katmış, caiz görmüşlerdir. Çünkü bunların, mezkûr şekil ve eksikler içinde canlı olmaları mümkün değildir.(4)

Kaynaklar:

1) Bu hadislerin çeşitli rivâyetleri ve telifleri için bk. Tahâvî, Şerhü-Ma’âni’l-âsâr, kahire, 1968, 4/282-288.
2) bk. age.
3) bk. age.
4) Yusuf el-Kardavi, el-Helâl ve’l-harâm fi’l-İslâm, Beyrut, 1967.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet